TỨ QUÝ được nhắc đến là 4 loại cây phong cảnh: TÙNG, CÚC, TRÚC, MAI. Cũng giống như Tứ Linh (Long, Lân, Quy, Phụng), người ta chơi Tứ Quý cũng phải trưng bày đủ cả 4 loại. Và có nhiều cách sắp xếp trật tự khác nhau tùy văn hóa và quan niệm mỗi người.
Theo ý nghĩa mùa thì có thể treo theo trật tự Tùng Trúc Cúc Mai (Xuân hạ thu đông) hoặc Mai Trúc Cúc Tùng (Xuân hạ thu đông), trật tự này vẫn chưa được thống nhất.
MAI
Mai là 1 cây hoa quý đối với người Trung Quốc, có thể coi là Quốc hoa.
Nó có màu trắng hoặc hồng. Không phải là giống hoa mai vàng của miền Nam Việt Nam. Vì nó trắng nên tượng trưng cho sự thanh khiết. Nó chịu qua gió tuyết mùa đông nên thể hiện được sức sống mãnh liệt.
Mai thường nở hoa 5 cánh, báo hiệu xuân về. Vì ý nghĩa đó, ngay cả Cao Bá Quát cũng phải thốt lên rằng: Nhất sinh đê thủ bái mai hoa (Cả đời chỉ cúi đầu trước hoa mai thôi).
TRÚC
Trúc trong tiếng Hán chỉ loài tre nói chung, tuy nhiên Trúc theo nghĩa là cây cảnh thì người ta hay chơi Trúc Quân tử.
Tre trúc mùa đông không rụng lá, sống nơi khô cằn sỏi đá, đốt tre mọc thẳng từ khi còn là măng non. Vì thế còn có câu: Trúc dẫu đốt, tiết ngay vẫn thẳng (Trúc sau khi đem đốt, tro vẫn còn giữ được hình dáng thẳng vốn có!). "Trúc" ở đây cũng là tre (thuộc họ tre trúc).
Chưa hết, tre trúc trong quan niệm của người xưa là đại diện cho tấm lòng ngay thẳng, chính trực của bậc chính nhân quân tử.
CÚC
"Cứ mỗi độ thu sang, hoa cúc lại nở vàng".
Từ câu này có thể suy diễn được nhiều điều:
- Cúc biểu tượng của sự trường thọ. Thường dùng để chúc thọ, chúc người già. Vì thế có loài cúc mang tên Cúc Vạn thọ.
- Cúc cũng có chí khí quân tử của nó. Ai chơi hoa cúc đều biết Hoa cúc tàn nhưng không rụng, nó chỉ gục rũ trên thân của nó thôi.
Hoa cúc còn có thể dùng làm thuốc và pha trà. Trung Quốc có loại trà hoa cúc rất thơm ngon, có thể pha thuần hoa cúc, có thể thả vài bông vào ấm chè mạn, thanh nhiệt giải độc.
TÙNG
Tùng có nghĩa là cây Thông. Ta gọi là Tùng, Bách, Thông nhưng Trung Quốc chỉ gọi là Tùng. Người Trung Hoa phân biệt mấy loại đó bằng Tùng La hán, Tùng mã vĩ (thông đuôi ngựa)...
Cây Tùng mọc trên núi đá cao, khô cằn, thiếu nguồn dinh dưỡng. Nó hay mọc ở những mỏm núi chênh vênh, chịu nhiều sương gió, bão tuyết mà không chết không đổ.
Ngoài ra, Tùng là loài cây thực vật hạt trần, có thể phát tán bộ gen trong gió. Nó là loại thực vật lá kim, quanh năm xanh tốt, không rụng lá, tiết kiệm (nước), rễ bám sâu vào trong vách núi. Đó là phẩm chất quý mà con người mong ước. Trong truyện Tào Tháo đời Tam Quốc có nói đến chuyện 1 cây Tùng già cổ thụ, đường kính mấy chục người ôm (tương truyền giờ vẫn còn). Nhiều người muốn chặt nhưng không chặt được. Tào Tháo khiếp sợ và phong cho cây Tùng là Trượng phu Tùng. Có phong quan và treo mũ tượng trưng.
Vậy Tùng còn có ý nghĩa: Bậc Trượng phu hoặc Đại trượng phu.
(Theo INTERNET.)
